Toàn cảnh Sân bay Quy Nhơn bằng hình ảnh

Ngày 4 tháng 2 năm 1970, loạt ảnh gồm 3 tấm do phi công người New Zealand ghi lại từ chiếc máy bay RNZAF Bristol Freighter NZ5904, khi đang đáp xuống sân bay, cách Quy Nhơn khoảng 800 mét. Bức ảnh không chỉ ghi dấu thời gian, mà còn hé lộ toàn cảnh đầu phía nam của sân bay Quy Nhơn – một cảnh tượng khiến bất kỳ ai từng sống ở đây thời kỳ này đều thấy bồi hồi.

Sân bay Quy Nhơn là một phi trường nằm gọn trong nội đô, với đường băng chính dài khoảng 1.300 mét, rộng 40 mét, từng phục vụ các chuyến bay quân sự và dân sự trong những năm tháng chiến tranh. Đường băng của sân bay được thiết kế chính xác theo trục Bắc – Nam, thẳng tắp từ bờ biển vào nội thị, khiến bất kỳ ai nhìn từ trên cao cũng phải trầm trồ vì sự thẳng hàng hoàn hảo với địa hình.

Với quy mô như vậy, sân bay Quy Nhơn chủ yếu phục vụ các loại máy bay cỡ nhỏ, và từng đóng vai trò quan trọng trong cả hoạt động dân sự lẫn quân sự vào thời điểm đó.

Ở hình thứ 2, khi máy bay cách Quy Nhơn khoảng 300m, so sánh với hiện nay ta có thể thấy:

Hai khối nhà bên trái và bên phải dưới ảnh, đã bị giải tỏa, nhường chỗ cho khu vực quảng trường và tượng đài Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành. Đường cong hình chữ S bên phải có một vị trírất nổi tiếng. Đó là khúc cua bên dưới -Eo Nín Thở - khúc cua này được lính Mỹ chụp ảnh nhiều vì đây là khu vực làng chài, tương đối khác lạ dưới mắt người Mỹ.

Đoạn cua bên trên được nối vào đường Nguyễn Huệ. Hiện nay, nó cắt ngang sân bay tạo thành vòng xoay, nơi giao nhau giữa Nguyễn Tất Thành và Nguyễn Huệ.

Bãi cỏ bên phải giờ là công viên và đường Đô Đốc Bảo. Bãi cỏ bên trái nay là khu phức hợp mua sắm, dịch vụ, giải trí. Đường lăn bên trái nay là đường Lê Duẩn. Khu vực bãi đáp bên trên nay là vị trí tòa nhà Sailing đang xây dựng và một loạt trụ sở các ngân hàng, bưu điện.

Vị trí ảnh

 https://maps.app.goo.gl/47qQ1pq6uobjuWp88

Bức ảnh thứ 3 mô tả cận cảnh đầu phía nam sân bay. Sân bay Quy Nhơn được sinh ra vào đầu những năm 1930, dưới bàn tay của người Pháp. Khi ấy, mảnh đất Quy Nhơn còn hoang sơ, sân bay xuất hiện như một biểu tượng quyền lực và hiện đại, nhưng không phải cho người bản địa. Những chuyến bay đầu tiên mang theo thư từ, quan chức và những người thuộc tầng lớp “trên mây”, trong khi dân bản xứ chỉ có thể ngước nhìn, nuốt ước mơ vào lòng và gọi đó là chuyện của “thiên hạ”.

Rồi chiến tranh kéo đến, sân bay trưởng thành trong tiếng gầm rú của phản lực, trong bước chân dồn dập của lính Mỹ, trong bụi mù và những ánh mắt trẻ thơ tròn xoe nhìn theo từng chiếc máy bay như đuổi theo một điều kỳ diệu. Người lớn thì không còn hào hứng. Họ quen dần với tiếng động cơ lấn át tiếng lòng, với bụi đỏ phủ lên sân nhà, và với cả sự bất an vô hình lẩn khuất trong từng lần cất cánh.

Ảnh Tom Robinson 1965

Ảnh 2023

Vị trí sân bay

https://maps.app.goo.gl/MG1qXDdWuWF1DLaz6

Ảnh Tom Robinson 1965

Nay là đường Trường Chinh, 

đoạn trước Trung tâm hội nghị tỉnh Bình Định.

Ảnh 2024.

Tom Robinson tại nhà ga 

sân bay Quy Nhơn 1965

Nhà ga sân bay được xây dựng ở phía bắc đường băng chính. Sân bay thuộc quản lý của Hãng Hàng không Việt Nam Cộng Hòa lúc bấy giờ.

Khu vực bãi đáp trực thăng

Ảnh 1971

Góc trên bên trái là đường Trường Chinh. Góc trên bên phải là Diên Hồng. Con đường cong cong ở giữa là Lê Duẩn, nay đã được nắn thẳng hơn. Khoảng đất có những ô vuông với những bờ xi măng đắp cao nay là Trung tâm hội nghị tỉnh Bình Định. Bạn có biết những ô vuông này là gì không?

Nay là Trung tâm hội nghị tỉnh Bình Định

Ảnh 2021 từ clip Thọ QUYNHONCITY.

Tháp không lưu Sân bay Quy Nhơn 1967, khu vực này hiện nay là ngân hàng Vietinbank.

Thập niên 1960, sân bay Quy Nhơn hoạt động khá tấp nập, tuy nhiên chủ yếu phục vụ cho hoạt động quân sự. Về dân sự, có các tuyến bay:

Quy Nhơn-Sài Gòn
Quy Nhơn-Đà Nẵng
Quy Nhơn-Huế
Quy Nhơn-Đà Lạt
Quy Nhơn-Buôn Ma Thuột

Sau năm 1975, sân bay đi qua một khúc quanh đời người. Không còn ồn ào, không còn chiến sự, nó trở nên lặng lẽ, trầm mặc. Những chuyến bay thưa dần, rồi vắng hẳn. Cả một khoảng trời, từng rộn ràng trong chiến tranh, giờ chỉ còn vang vọng tiếng bước chân thưa thớt của vàì hành khách, vài chuyến bay dân sự hiếm hoi. Trong thời buổi cái ăn còn là nỗi lo, chuyện bay trên trời là một giấc mơ xa xỉ.

Đến cuối thập niên 1980 – đầu 1990, do vị trí nằm trong trung tâm thành phố Quy Nhơn, gây ảnh hưởng đến quy hoạch và phát triển đô thị, sân bay này dần ngừng hoạt động. Một thời gian, sân bay trở thành sân bóng dã chiến, nơi vui chơi, thả diều cho những đứa trẻ, hoặc là nơi "thử máy" cho vài thanh niên thích tốc độ. Đêm đến, sân bay là nơi lạnh lùng, tăm tối, là phông nền thêu dệt chuyện ma của một vài anh chàng thích troll để trêu ghẹo những tâm hồn nhạy cảm. 

Rồi khu đất sân bay cũ sau đó được quy hoạch lại thành các khu dân cư, công trình công cộng và cơ sở hạ tầng đô thị, trở thành phường Lý Thường Kiệt. Đường Diên Hồng, ranh giới giữa trong và ngoài sân bay ra đời. Đây là nơi ở của đa số cán bộ nhà nước nên nó còn mang cái tên ngộ nghĩnh, đường Trần Dư (trừ dân). Một cái tên mang chút châm biếm.

Nay sân bay đã không còn vết tích. Với người xứ lạ, khi nghe nói đường Nguyễn Tất Thành là đường băng thì họ chỉ ngạc nhiên đôi chút. Với người Quy Nhơn, đó chỉ là kỷ niệm không quên. Không quên vì quá ấn tượng, chứ không phải không quên vì nó là kỷ niệm đẹp.

Có những mảnh đất, dù đã đổi thay đến không còn dấu tích, vẫn như còn hiện hữu trong ký ức của người dân bản xứ — như một vết sẹo cũ, không đau nhưng chẳng thể lành. Sân bay Quy Nhơn cũ là một kiếp người như thế: sinh ra trong khói lửa, trưởng thành giữa chiến tranh, già cỗi trong bình yên và hóa thân vào lòng thành phố như một giấc mơ cũ. Phải chăng, chỉ đến khi không còn là sân bay, nó mới thực sự thuộc về người dân bản xứ? Khi không còn hàng rào thép gai, không còn tiếng phản lực chát chúa, nó mới thực sự được sống – trong tiếng cười, trong ký ức, và trong lòng những người chưa bao giờ quên.