Tháp Bánh Ít xưa - thuở ấy huy hoàng biết mấy
Khu vực phía bắc Cầu Bà Di năm 1967
Bức ảnh năm 1967 mở ra một khung cảnh đẹp của miền quê Tuy Phước, như thể vừa bước ra từ một bức tranh thủy mặc. Người chụp đứng từ tháp Bánh Ít, lia ống kính về hướng tây nam. Từ trên cao nhìn xuống, cả vùng đất bên dòng sông Kôn hiện ra trong dáng vẻ nguyên sơ, tĩnh lặng.
Bờ bắc sông, dưới chân tháp, là một xóm nhỏ. Hơn chục ngôi nhà tranh mái thấp nằm rải rác giữa ruộng đồng xanh mướt. Có thể nghe thấy tiếng gà gáy trong sương sớm, tiếng mõ trâu khẽ khàng giữa cánh đồng, và tiếng nước sông lặng lờ chảy dưới chân cầu. Mọi thứ hiện ra bình dị, thân thương, khiến người xem tưởng như có thể hít hà được cả mùi rơm phơi, mùi bùn non và mùi khói bếp.
Bên kia cầu, nơi ngã ba đường giao thương, là vài căn nhà nhỏ khác. Những cư dân đầu tiên của ngã ba Bà Di – sống bám vào dòng người xuôi ngược. Những ngôi nhà thấp tè, vách ván, mái tôn han gỉ, xếp nép mình ven đường. Bán trà, thuốc rê, chai nước ngọt, vài thứ linh tinh lặt vặt. Chắc cũng có một tiệm vá xe đạp nhỏ, lốp xe treo lủng lẳng trước hiên, và tiếng búa gõ lốc cốc vang ra giữa trưa. Ở nơi đó, bụi bặm là thứ không thể tránh. Người thì đôi lúc dừng nghỉ, nhưng bụi đường thì chưa từng biết nghỉ.
Mọi thứ chuyển động chậm rãi – vừa đủ để thấy nơi này không ngủ quên, mà đang tự tìm cách tồn tại giữa một khúc giao thời.
Cảnh vật bây giờ đổi thay nhiều lắm rồi. Nhà cửa mọc lên chen kín, đường sá mở rộng, xe cộ thì chẳng lúc nào ngớt. Đôi lúc, con người ta muốn quay lại lúc xưa. Cuộc sống năm ấy, tuy nghèo nhưng an yên.
Nhưng nếu ai đó đã từng đứng ở nơi này vào năm 1967... thì sẽ hiểu rằng, cái vẻ thanh bình mà ta đang nhìn thấy trong bức ảnh ấy - chưa chắc đã là yên ổn. Bức ảnh này chỉ cho ta thấy một phần của sự thật – phần đẹp nhất. Tác giả chỉ cần xoay góc máy một chút là một thế giới hoàn toàn khác. Ngay trên đỉnh tháp này từng là điểm cao chiến lược, được tận dụng để đặt các thiết bị trinh sát, quan sát và hỗ trợ tác chiến. Dưới chân tháp, khuất sau cây cối, là một khu căn cứ lớn nơi thường xuyên vọng ra những âm thanh nặng nề, chấn động mặt đất.
Cái gọi là “thanh bình” mà bức ảnh ghi lại, thật ra chỉ là lát cắt hiếm hoi trong một vùng đang bị cuốn vào dòng xoáy chiến tranh. Ngoài thị xã Quy Nhơn có phần sầm uất hơn, thì phần lớn các vùng quê còn lại lúc ấy chỉ là những xóm nhỏ nghèo nàn, nhà tranh vách đất, sống tạm qua ngày giữa những biến động mà họ không chọn.
Không ai báo trước. Không ai kịp trở tay. Những mái nhà tranh sáng còn đỏ lửa bếp, chiều có thể đã hóa tro tàn. Những đứa trẻ sáng còn nghịch nước dưới sông, tối đã phải vội vàng theo người lớn rời làng trong im lặng.
Rồi ta mới hiểu: thanh bình thật ra rất mong manh. Có khi, nó chỉ là một khoảnh khắc... trước khi mọi thứ tan vỡ.
Khu vực phía đông nam tháp Bánh Ít
Ở bức ảnh trên, t cho bạn xem một nghịch lý. Đôi khi ngày xưa lại sầm uất, nhộn nhịp hơn so với nay.
Năm 1968 tại tháp Bánh Ít, những ngôi nhà ken dày san sát nhau dưới chân tháp. Thậm chí, một vài ngôi nhà còn xây dựng ngay cạnh tháp. Cảnh tượng như thể một khu phố sôi động bên đồi cao.
Còn ngày nay thì sao? Cũng góc nhìn ấy, chỉ còn thấy bạt ngàn cây cối. Nhà cửa thưa thớt, lác đác vài mái nhà xa xa như gợi lại chút gì đó... huy hoàng đã mất.
Một thị trấn? Không hẳn. Tất cả những "ngôi nhà" trong bức ảnh xưa đều là doanh trại quân sự, căn cứ của Mỹ và VNCH. Còn cụm nhà nhỏ ngày nay chính là phần sót lại của căn cứ ấy. Bây giờ, người ta gọi đơn giản là "doanh trại quân đội". Nghe gọn gàng hơn, và bình yên hơn.
Ở phần trên, cũng vị trí này, nhưng góc nhìn khác, t từng gọi đây là "một miền quê thanh bình". Còn giờ – vẫn là Tháp Bánh ít, lại là biểu tượng của chiến tranh, bom đạn, chết chóc.
Cái thời mà cứ 10 người Việt Nam, có khoảng gần 2 người là quân nhân, căn cứ quân sự đôi khi còn to lớn hơn cả khu vực dân sinh. Bạn có thích sống không? Muốn sống, người ta phải tập quen với tiếng súng nổ gần nhà. Mà cần chi tập, sinh ra đã quen rồi.
Nhìn kỹ ảnh ngày nay, tháp Bánh ít đã chỉnh chu, đẹp đẽ hơn. Từ một cao điểm quân sự, trở thành "một trong 1001 công trình kiến trúc phải đến trong đời". Không phải vì nó hoành tráng như tòa tháp Dubai, mà vì nó đứng lặng suốt nghìn năm qua, chứng kiến máu và bụi, rồi giờ mới được thở cùng nắng gió.
Thật kỳ lạ. Một nơi từng nhuốm mùi khói lửa, giờ lại là điểm check-in lý tưởng. Không phải chỗ nào vắng người cũng là mất mát. Có khi, chính sự vắng lặng mới là lúc nơi ấy bắt đầu được hồi sinh.
.jpg)
Nhận xét
Đăng nhận xét