Chiến tranh Việt Nam giai đoạn 1966-1975 - Những hình ảnh ấn tượng tại Bình Định - Phần 2

Hai bức ảnh mô tả một du kích Việt Cộng bị trói chặt đang bị thẩm vấn khi binh lính của một tiểu đoàn lính thủy đánh bộ Việt Nam đứng xung quanh anh ta vào ngày 9 tháng 3 năm 1965. Người thẩm vấn ngồi trước mặt anh ta. Một số Việt Cộng đã bị bắt khi lính thủy đánh bộ do một trung úy người Mỹ chỉ huy, người đã tử trận, tấn công Việt Cộng trong trận chiến vào buổi tối ngày 9 tháng 3, bên ngoài thị trấn Hoài Ân, tỉnh Bình Định. 67 VC đã bị giết, 18 lính Mỹ thiệt mạng. (Ảnh AP)

Tightly bound a Viet Cong Guerrilla undergoes interrogation as Marines of a Vietnamese Marine battalion stand around him in Saigon on March 9, 1965. The interrogator sits in front of him. Several Viet Cong soldiers were captured when marines led by an American lieutenant who died charged Vietcong in battle evening on March 9, outside town of Hoai an, Binh Dinh province. 67 VC were k ill.. ed, 18 Gov. Troops lost. (AP Photo)

Vị trí ảnh chụp dự đoán

 https://maps.app.goo.gl/1HdLqSSxjxMwKTNJ8

Hai bức ảnh trên có thể được chụp tại khu vực lân cận ngã ba Gò Lôi, nơi đặt một căn cứ lớn của Mỹ. Nay căn cứ này là Nghĩa trang liệt sĩ xã Ân Tường Tây. Căn cứ này thường xuyên bị tập kích bởi lực lượng cách mạng do nó có vị trí quan trọng và nằm trên một ngọn đồi thấp, khó phòng thủ. Nó nhắc nhớ với chúng ta rằng, Mỹ không là bạn mà chỉ là một kẻ ta cần hợp tác. Trump luôn gọi là Tổng bí thư Đảng Cộng sản Tô Lâm mà không gọi là Tổng bí thư Tô Lâm. Ông ta đang tuyên ch. iến với thế giới, áp đặt các mức thuế suất tăng cao khác nhau nhằm kéo các nước vào bàn đàm phán để tranh thủ những điều kiện có lợi nhất cho nước Mỹ. Trump là một kẻ không đáng tin và xử sự như một kẻ đang thống trị thế giới. Đừng trông mong sự ban ơn của người Mỹ kiểu như: "Các anh đã dội hàng nghìn tấn bom vào Việt Nam, chúng tô xứng đáng thuế suất về 0% đề bù đắp." Hoặc sợ hãi, hoảng loạn quay sang trách móc chính phủ: "Chỉ biết bán cho nó, ăn của nó, không mua nó cái gì bảo sao nó không áp thuế.", hay "Các ông quá ngưu, quá tự tin. Tại sao không tranh thủ thương lượng trước khi Mỹ đánh thuế, để đến lúc này mới nhảy thì đã muộn". Nên nhớ, chính phủ điều hành một con tàu mang tên Việt Nam chứ không phải lái một chiếc xuồng ba lá, thích chuyển hướng nào là chuyển. Chúng ta đừng trông mong ngày mai sẽ tốt hơn, hay tất cả chỉ là ác mộng. Hãy sẵn sàng cho một tương lai đầy khó khăn, thử thách sắp đến.

Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại (Make America Great Again) là châm ngôn của tổng thống Donald Trump. Câu nói này tiết lộ một điều rằng, nước Mỹ đang đi xuống. Việt Nam ta và những nước nhỏ nói chung cần tìm giải pháp thương lượng để giảm thiệt hại thấp nhất. Nhưng những nước lớn sẽ đáp trả. Không chỉ thế giới khổ mà cả người Mỹ cũng không sung sướng gì. Vật giá leo thang do chính thuế suất này sẽ dồn vào người dân. Thất nghiệp tăng cao do xuất khẩu đình trệ từ sự trả đũa của thế giới. 

Để xem Trump sẽ xoay xở như thế nào trước sức ép từ cả bên trong và bên ngoài. Nên nhớ rằng, Mỹ là số 1 nhưng chưa bao giờ là bá chủ thế giới. Mỹ là số 1 nhưng đã và sẽ không bao giờ là nước Mỹ vĩ đại. Còn t, t đang cân nhắc chăm sóc lại vườn rau sau nhà, nó đã bị bỏ hoang mấy năm nay.
#

Lánh nạn - Phước Sơn, Tuy Phước 1965

Bức ảnh Escape for safe (Lánh nạn) đã đoạt giải Pulitzer năm 1966. Bức ảnh này được Kyoichi Sawada (người Nhật Bản) chụp tại làng Lộc Thượng vào năm 1965, khi ông đang là phóng viên chiến trường của Hãng tin UPI (United Press International).

Hiện 3 nhân vật trong bức ảnh còn sống là ông Nguyễn Văn Anh (64 tuổi, ở làng Lộc Thượng), em gái ông Anh là Nguyễn Thị Kim Liên (58 tuổi, ở thôn Đại Lễ, xã Phước Hiệp) và bà Nguyễn Thị Huệ (52 tuổi, ở thôn Phụng Sơn, xã Phước Sơn). Hai người phụ nữ trong bức ảnh đã mất là bà Trần Thị Ba (mẹ ông Anh) và bà Lê Thị Đào (mẹ bà Huệ). (Báo Thanh Niên 2015).

Năm 1965, làng Lộc Thượng thường xuyên hứng chịu những trận càn quét của lính Mỹ, nhà cửa điêu tàn, ruộng đồng đầy dấu vết bom đạn. Cha của ông Anh cũng như nhiều trai tráng ở làng Lộc Thượng phải lánh nạn ở nơi khác để khỏi bị bắt đi lính. Trong làng chỉ còn lại người già, phụ nữ và trẻ em. “Hồi đó, cứ nghe tiếng súng là biết giặc đi càn, bom đạn sắp đổ xuống, cả làng kéo nhau đi lánh nạn. Sợ nhất là mỗi khi bên giặc có người ch..ế...t hay bị thương, chúng kéo vào làng rồi dồn dân lại một nơi, gặp ai trái ý là giết ngay”, ông Anh hồi tưởng.

Khoảng trưa 6.9.1965, làng Lộc Thượng lại vang lên tiếng súng, tiếng máy bay gầm thét như xé nát bầu trời. Cụ Ba ẵm con gái tên Liên và kéo ông Anh băng qua kênh Ông Giáo Thừa, qua một cánh đồng, rồi tiếp tục vượt dòng sông Trong để đến gò Ông Chấm tránh bom. Lúc đó, ông Anh mới 14 tuổi, còn bà Liên 8 tuổi được mẹ bế trên tay. Ra đến dòng sông Trong, 3 mẹ con ông Anh lại gặp người hàng xóm là Lê Thị Đào bế con nhỏ Nguyễn Thị Huệ mới 2 tuổi. 5 người sắp lội vào đến gò Ông Chấm thì có nhóm phóng viên đưa máy ảnh lên chụp.

“Lúc đó, chúng tôi có biết là phóng viên chụp ảnh đâu, tưởng họ đưa súng ra bắn nên ai cũng bàng hoàng. Mẹ tôi ôm chân mấy ông đó la khóc, van xin quá chừng. Tất cả người trong làng chúng tôi bị dồn vào một khu vườn trên gò Ông Chấm. Có ông người Nhật và người thông dịch đến động viên, hỏi thăm tên tuổi, hoàn cảnh gia đình của nhiều người. Mãi sau này tôi mới biết đó là ông phóng viên Kyoichi Sawada, người chụp ảnh chúng tôi ngoài sông”, ông Anh kể.

Gần một năm sau khi chụp bức ảnh Lánh nạn, Kyoichi Sawada trở lại thăm làng Lộc Thượng và thông báo bức ảnh vừa nhận được giải thưởng Pulitzer. Sawada tặng quà cùng với bức ảnh Lánh nạn cho gia đình ông Anh và gia đình bà Đào rồi chụp ảnh lưu niệm trước khi ra về.

Năm 1968, chiến tranh diễn ra ở làng Lộc Thượng càng khốc liệt, gia đình ông Anh chuyển xuống TX.Quy Nhơn (nay là TP.Quy Nhơn) sinh sống. Năm sau, Kyoichi Sawada lại tìm ra nơi ở của gia đình ông Anh tại Quy Nhơn để thăm khiến mọi người trong nhà xúc động.
Kyoichi Sawada là nhà báo rất đặc biệt. Bởi sau khi tác nghiệp, ông Sawada không lãng quên mà vẫn luôn quan tâm đến số phận các nhân vật trong tác phẩm của mình”, ông Anh tâm sự.

Ông Nguyễn Văn Thanh (84 tuổi, ở làng Lộc Thượng) kể: “Sáng hôm đó, nghe tiếng súng, biết là giặc đi càn nên tôi và vợ là Lê Thị Đào ẵm con gái Nguyễn Thị Huệ ra hầm trốn. Một toán lính Mỹ phát hiện căn hầm liền dùng tay ra dấu cho chúng tôi bước lên. Bọn lính hỏi, thông qua người phiên dịch là “làm sao để qua bên kia”, tức là gò Ông Chấm ấy. Tôi trả lời là “lội qua”. Thế là bọn chúng bắt chúng tôi lội trước rồi mới lội theo sau. Lúc đó, có nhiều người cũng bị bắt lội qua sông Trong nhưng ông Sawada chụp hình dính có 5 người. Chúng tôi bị tập trung tại một khu vườn ở gò Ông Chấm, ai cũng sợ bị giết. Ông Sawada đi hỏi thăm chúng tôi rồi dỗ dành mấy đứa trẻ con đang khóc. Nhìn gương mặt thì biết ông ấy là người nhân hậu”.

Kyoichi Sawada (1965), và tác phẩm "Lánh nạn" ngày 10/12/1965

Bốn năm sau, ngày 28.10.1970, Sawada đã thiệt mạng cùng với Frank Frosch, Trưởng văn phòng UPI, khi trên đường đến đèo Kirrirom ở Campuchia. Sau khi ông mất, Overseas Press Club (câu lạc bộ báo chí nước ngoài) đã trao tặng ông huy chương vàng Robert Capa.